Do gabinetu psychoterapeuty najczęściej sprowadza człowieka cierpienie. Wyrażać się ono może w przeróżnych objawach, w obszarze przeżyć lub w bólach organizmu, na które nie ma lekarstwa albo uzasadnienia medycznego. W psychologii zakłada się, że życie przynoszące udrękę jest konsekwencją kombinacji niekorzystnych doświadczeń człowieka, znaczeń, jakich im nadawał i nadaje oraz biologicznemu wyposażeniu, które tworzy podstawy reagowania na wszystkie wydarzenia życia. Niekorzystne dla rozwoju doświadczenia, nawet te, których znaczenie wyblakło po wielu latach albo wymknęły się całkiem pamięci, tworzą bariery utrudniające, a czasem niemal uniemożliwiające wpływ na swoje życie, ograniczają świadome i zgodne z wolą decydowanie o sobie, wywołują niezrozumiałe dla siebie stany i zachowania. Humanistyczne podejście w psychoterapii opisuje przyczyny tych trudności w kategoriach przeszkód w procesie rozwoju osobowości a terapię można więc określać jako ponowne tworzenie warunków do rozwoju osobistego albo rozwoju osobowości.
Symbolicznie można by te warunki przedstawić jako przestrzeń, troska i światło.
Przestrzeń oznacza uważność i ciekawość terapeuty na wszystko, co wnosi człowiek, który przyszedł po pomoc. Terapeuta jest ciekaw Jego punktu widzenia, chce zobaczyć wydarzenia i sprawy tak, jak ta osoba je widzi, pyta o uczucia z nimi związane, o myśli, o zdanie lub poglądy. W praktyce terapeuta pomaga zastanawiać się, przyglądać się sobie, swojemu samopoczuciu w omawianej sprawie czy sytuacji, uświadamiać sobie czego klient by chciał, do czego czuje się zmuszony, jakby to miało wyglądać, jak można by to inaczej rozwiązać, zachować się, co to znaczyło dla klienta, jakie budziło emocje i myśli o sobie i sytuacji. Dla terapeuty dawanie klientowi miejsca czy przestrzeni jest czasem uważnego słuchania, pogłębiania swojej wiedzy i rozumienia klienta, to czas na ciekawość, na poznawanie osoby, która przed nim siedzi.
Troska terapeuty wyraża się wrażliwością, uważnością, życzliwością i dbałością o dobro klienta. Opiera się na chęci i woli terapeuty do wspomagania rozwoju osobistego klienta, rozwoju Jego świadomości siebie, rozumienia siebie, poznawania siebie. Psychoterapeucie zależy na dobrostanie klienta, wspomaga i wspiera wszystkie procesy służące budowaniu siebie. Życzliwość wyraża się postawą nie oceniania zachowań, decyzji i przeżyć osoby, którą rozmawia – przyjmuje całość doświadczenia klienta jako uzasadniony w Jego świecie, aktualny sposób radzenia sobie z trudnościami życia. W myśl zasady, że gdyby człowiek ten mógł lepiej urządzić swój świat, z pewnością by to zrobił.
Światło to poszerzanie perspektywy. W prostym mechanizmie – tak jak z tylnymi lampami auta. Awarię przedniej lampy można zauważyć na przykład wjeżdżając do garażu, ale o tylnej musi powiedzieć inny człowiek, samemu, bez specjalnych zabiegów, nie sposób to zauważyć. Oświetlanie to też wydobywanie doświadczenia trudnego do zniesienia samemu. Umysł ludzki w naturalny sposób chroni człowieka przed dopuszczaniem do świadomości uczuć i myśli, które za bardzo zakłóciłyby Jego równowagę wewnętrzną, gdyby zetknął się z nimi sam na sam. Trzyma je za zamkniętymi drzwiami, przy zgaszonym świetle. Jak dzieci boimy się ciemnych pokoi i tego, co może tam być, ale wystarczy zapalić światło, byśmy poczuli się pewniej! Terapeuta powoli, w tempie klienta uchyla te drzwi i pomału wpuszcza światło. Za zamkniętymi drzwiami kryją się przeżycia i wspomnienia samotnego wytrzymywania bólu wstydu, strachu, złości, smutku.
Światło to też ciepło współodczuwania, współprzeżywania, bezpieczeństwa wynikającego z doświadczania żywej obecności innej osoby. Nie jesteśmy sami ze swoim bólem, jesteśmy podobni innym ludziom.
Przestrzeń, troska i światło to wartości umożliwiające rozwój. Ich brak w dorastaniu człowieka powoduje zahamowania, zastoje lub zatrzymanie procesu wzrostu w pewnych obszarach osobowości. Psychoterapia jest sytuacją laboratoryjną, w tym sensie nienaturalną, a jednak, jak w szklarni, umożliwiającą dalszy wzrost i rozwój. Dającą drugą szansę na doświadczenie tego, czego zabrakło.
Inną metodą rozwoju osobistego jest Coaching.
